برخی لغات و تلفظات قوچانی
اخاب = خوب
خا = ok باشه
يَقلوي= ماهي تابه(سربازي)
يَق لو = بچه قورباغه
وَخه =پاشو
وا كُن = باز كن
سُخ اي سُخ = سر و صدا
باس اي باس = هركي به هركي
كُخ لجوي = كرم خاكي
اُسَنَه = افسانه
مِين = سر
جُل جُل = ورجه وورجه
نَفسيك = شكمو، بوالهوس
تومّون = شلوار
نَعلي = تشك
نعلين = دمپايي
توز دولَّخ = گرد و خاك
همبر گرد = همبرگر
دَر شيم = بريم(مثلا درشيم بيرون)
تِيجه = چوب راست و كلفت براي سقف
تَرنِشو = ناودان افقي
شمع = ستوني براي استقامت سقف
چِخت = محل زندگي كبوتر
ميجيري = صندوقچه
تَوَنه = سوزن لحاف دوزي
قِنجير = به هم فرو شده، جمع شده
تِريخ = راست
خِيده = چوب بلند
بِزِن قَره = نوعي جوجه تيغي
قره كردن = دور فرستادن ( مثلا سنگ را قره كرد)
كُپپري = پل روي جوي
جوجه كُپُري = جوجه تيغي
جُوال = فرش ، زيرانداز
پِلاس = نوعي زيرانداز
خِلطه = كيسه گوني
قَبرقه= قفسه سينه
ذاغارت= داغون شدن
پَكه پَكه= حرف احمقانه (پكه پكه حرف زدن)
خينگ = ديرفهم
دَبيو = نفهم
جو عَللق = بيكار و بيعار
تِف = حيف
گوَرنه = چوب دست بزرگ كه گاو ها را ميراندند
هوي زِرتَه = يعني برو بابا
ژلَندي = هر نوع بوي سوختگي مو
سَلّه: سبد ابكش برنج
زنجفيل= زنجبيل
كفلمه=معجون دل دردها
قَطلمه = نوعي نان محلي مثل فتير
زِلّه= درمانده
نَشو= نشسته و كثيف
كُخ= همه نوع حشره
شوردي شوردي= دستكاري
بوجول= غضروف سر ران،قاب(بوجول بازي)
منقاش = آتيش گير
دال گرم = فلفل سياه
بايان = چوب شيرين
سَرَن = الك مخصوص خاك
كُرت كُرتي= هر نوع غضروف
سب زميني= سيب زميني
چينه= دان طيور
تيار=آماده
قِررُم= سمور
قِرِّم برده = ورپريده، بلا خورده
كِلَ وي = نوعي موش بياباني
تِي خر= خر نر جوان
تُندر =تنور
سينجاق = سنجاق
پيشه = پشه
بِل = بيل
مِخ كش = ميخكش
اَروَده = عربده كشيدن
قِي ميش نِمِره= دلش نمي ياد
پيشينگ = پاشيدن آب
پَشنه = پاشنه
چين گك = سر قلّاب
دِلَنگون = آويزان
پِت پِتي = نوعي سره
اَتيش گو = چنگك ذغال
پِفّك = پفك
لُرّيك = كسي كه آب دهانش آويزان است
يَقَن = يقيناً
تسمه = كمربند
چَقَل = زبر و ناصاف
اُكچَه = آروغ زدن
چَرشو = چادر سر
چَرشوبُغبندي = چادر روي رختخواب
چَرقَد = روسري، چارقد
جِريّده= بي حيا
سيستُم = سيستم
قُلّي = كوتاه قد
هَوَنگ = هاون
شيكَم = شكم
سِوار رو = سوار شو
بِپِر پُيين = پياده شو
نيگدار = نگهدار
صُندُق = صندوق
خيزه = كشو
كربيت = كبريت
قُلف = قفل
قِلِفت = ظرف مسي بزرگ
مِخت = ميخ
مِخ تِبله=ميخ طويله
سالات = سالاد
ميسگر = مسگر
چَنَق = چانه
ذِوَق = فك پايين
روحي = ظرف روي
دوري = بشقاب
كيتيري = كتري
مَنده = خسته شدن
شوشه = شيشه (شيشه نوشابه)
شوشه = آخركيفيت فيلم مثل شيشه
نُمُخوام = نمي خواهم
مو بُرُم؟ = آيا من بروم؟
موبُرُم = من مي بُرَّم
بِلَنگو = بلندگو
بيچه = بچه ، كودك
جِوون = جوان
اِسفالت = آسفالت
ايبرام = ابراهيم
اِسمال = اسماعيل
مَد ولي= محمد ولي
جووب = روي آب
خُردي = كوچك
پِتِّنَك = كوچك،خيلي كم
جُليك = ريزه ، زرنگ
پلخمون = تير و كمان ، فلاخن
جِلِنگَ = خوشه انگور
پُفله زدن = تاول زدن
آ نّوخ = كاكوتي(گياه دارويي)
لَتّه = تكه پارچه
كيشته = برگه خشك شده زردآلو
سُرما = سَرما
حُرُم = گرما
خَنَ بات = خانه ات آباد
اَكسه = عطسه
مَچّت = مسجد
فاف = پودر رختشويي
وَرخِز = بلندشو
وَرخِست = بلندشد
چُيي = چايي
اُستُكُن = استكان
مَجمَ = سيني بزرگ مجلسي
كَلُ شدن = بيزار شدن
راديون = راديو
كَلپَسه = مارمولك
زِرنِخ = داروي حمام ، واجبي
سُلاخ = سوراخ
گُرّي = تاس و كچل
خِلّيك = كسي كه آب دماغش آويزان است
اَخ تُف = خلط گلو
رُشوَ = روشور سنتي حمام
نَسَر = خنك
اَياس = باد سرد
موسي كو تقي = قُمري
چُقُك = گنجشك
چَله چُقُر = دست انداز و گودال
كِفتر = كبوتر
چوسي= چوبي كه براي كبوتر پراني استفاده ميشود
كُلاغ = كلاغ
بُرگُز = فرار كن
خِز زدن = پريدن
خِزَك = از روي زمين خزيدن
بيي = تعجب كردن، نه بابا
شُفتن = شستن
چُم بوليك = نيشگون گرفتن
زِنج = چسبناك
اَجير = سرحال
جاري = زن برادر
خوش = مادرزن
خُسُر = پدرزن
مَندو = ميان
وَستُندن = خريدن، گرفتن
خِفتي = گردن بند زنانه از سكه طلا
زِرپرهني = زيرپوش
هُلي = حياط
همسَيه = همسايه
خُچار = فشار
ديفال = ديوار
دَرچه = پنجره كوچك
سينو = شنا كردن
اُغذَر = اينقدر
چُغذَر= چقدر
اَله سوخ سوخ = چيزي مورد ترس قرار گرفتن
اُصُل لُلي = در بازي ازنظر تغيير جهت بكار مي رود
اوشتلَك = سوت زدن
اِفاقه كردن = اثر كردن
آغباجي = خواهر
اَلو = آتشي كه زبانه مي كشد
به تينگش خورده = ناراحت شده
چَلّيدن = به سرعت گرفتن، قاپ زدن
پِي كله گي = پس گردني زدن
پَل = باغچه
كال = رودخانه
پَرمَليچ = پژمرده
تَپَّچ = تنبل
قُمپز در كردن: كلاس گذاشتن.
قُپ پُز= ورآمده
تُپُّوز = چاق
چَهرَه = روبرو شدن
چُندَك = نوعي نشستن (زانو در بغل كردن)
چولي قِزَك = مترسك،چوبي براي طلب باران كردن
سِه مِشگه = تخم آفتاي گردان
سِمِد = آسفالت
سَقه = سرما
سارُق = دستمال بزرگ
شِفتيل = تر شدن
قره پخش كردن = خواب ترسناك ديدن
قينج = جمع شده
قيماق = سر ماست
قِش قِرِق = سر و صدا
قُشمه = نوعي ساز دهني
قُرص = محكم
قُيُم شدن = قايم شدن
كَلو = گيج
گُرُس گُرُس = صداي تپش قلب و شبيه آن
گاس = شايد
لَمَشت = كثيف و بهم ريخته
لَخَه كوش = كفش كهنه
لِنجه = سمج ، پيله شدن
مازالاق = يك نوع بازي
مَلَقه = ملاقه
مَقبول = قشنگ
مِسكه = كره
نرده شو = ناودان
وَستند = گرفت
وينگو = كسي كه تو دماغي حرف مي زنه
وِسني = هوو
هَچَّه = چوب دو شاخ تير و كمان
هَركَره = ظرف سنگي مخصوص پختن غذا
هَچَل هَفت = قاطي پاتي
يِري = زن برادر شوهر
يوغور = پاق بي حد